Met meer dan 50.000 patiënten per jaar is de SEH van het HMC (Haaglanden Medisch Centrum) een van de grootste van het land. Het is ook een van de snelste, al is HMC ervan overtuigd dat acute zorg nog sneller en beter kan. Met de introductie van een sliding gantry CT op de vernieuwde SEH - én een MRI vlak ernaast - is daar onlangs weer een belangrijke stap in gezet.
Oplopende wachttijden op de SEH zijn door heel Nederland een punt van zorg. Met gemiddeld 135 minuten verblijftijd per patiënt heeft HMC een van de snelste SEH’s van Nederland in huis. “Maar we zijn constant bezig de acute zorg verder te vernieuwen en verfijnen”, zegt radioloog Jet Quarles van Ufford, voorzitter van de medische staf.
In die zoektocht speelt radiologie een belangrijke rol. Snelle beeldvorming is bijvoorbeeld cruciaal om de ongeveer 180 meervoudige trauma’s per jaar optimaal te kunnen behandelen. Ook melden zich jaarlijks 2.000 patiënten op de SEH van HMC Westeinde die een herseninfarctscreening nodig hebben. Allemaal situaties waarin minuten het verschil maken, dus hoe sneller en eenvoudiger een patiënt onderzocht kan worden, hoe beter.
Toen vorig jaar de SEH volledig verbouwd werd, nam radiologie een centrale plek in de plannen in. “We hebben binnen de SEH-omgeving een compact maar buitengewoon compleet radiologisch blok ingericht”, zegt Peter Lengkeek (zorgmanager radiologie). Het lijstje modaliteiten is inderdaad indrukwekkend: CT, echografie, buckykamers – plus een MRI, angiokamer en extra Ysio-röntgensystemen vlak naast de SEH.
Sliding gantry versnelt SEH-onderzoek
Blikvanger in de vernieuwde omgeving is een sliding gantry CT-systeem van Siemens Healthineers. Eén CT-systeem, dat over 12 meter lange rails tussen twee onderzoekskamers heen en weer kan bewegen. Een daarvan is ingericht als een complete traumakamer, de ander als neurovasculaire onderzoeksruimte. De CT is vanuit beide kamers te bedienen en beelden zijn real-time op beide plekken te bekijken. Lengkeek: “Geen overbodige luxe als je bedenkt dat er in complexe situaties soms wel 20 mensen aanwezig zijn.”
Het grote voordeel van de sliding gantry is volgens Lengkeek verder dat het rust brengt en het proces aanzienlijk versnelt. Een traumapatiënt kan voortaan op één en dezelfde tafel worden gestabiliseerd, gescand en behandeld. Zonder onnodige verplaatsingen. “En terwijl de ene patiënt onderzocht wordt, kan de volgende patiënt in de tweede ruimte alvast worden voorbereid.”
Om de extra capaciteit die daarmee ontstaat optimaal te benutten, zijn goede afspraken nodig. Barbara Rikkoert-Olsthoorn (coördinator Radiologie): “De triage bepaalt, nog terwijl de ambulance onderweg is, of CT nodig kan zijn. Er zijn duidelijke protocollen bij welke patiënten we gelijk een CT-scan willen doen.” Maar als de CT beschikbaar is, zullen patiënten ook in twijfelgevallen rechtstreeks op een van de CT-onderzoekstafels belanden. “Hoe minder transfers, hoe beter.”
De implementatie van de sliding gantry was geen eenvoudige opgave. “De SEH werd verbouwd terwijl de afdeling gewoon moest doordraaien”, blikt Lengkeek terug. “Daardoor overlapten veel bouwfasen, wat weer betekent dat tijdverlies in de ene stap doorwerkt in de volgende. Het was enorm belangrijk om zowel bij ons als bij Siemens korte lijnen te hebben, vaste contactmomenten. En vooral de intentie en het commitment om samen eventuele problemen heel snel op te lossen. Dat is uitstekend verlopen.”
MRI onder handbereik: meerwaarde bij herseninfarcten
Naast de sliding gantry valt ook de aanwezigheid van een MRI op de SEH op, eveneens van Siemens Healthineers. Daarmee loopt HMC binnen Nederland duidelijk voorop. Lengkeek: “We waren ervan overtuigd dat we met de komst van een MRI nieuwe mogelijkheden zouden krijgen om de zorg wezenlijk te verbeteren. Niet dat je die altijd vooraf exact kunt voorzien. Maar je moet de stap durven zetten. Als het systeem er eenmaal staat, dienen de mogelijkheden zich vanzelf aan.”
Dat vertrouwen bleek terecht. “Er is net een internationale studie afgerond, de ‘Wake-up trial, waaruit blijkt dat MRI met name bij de acute zorg rondom herseninfarcten veel meerwaarde heeft”, aldus Quarles van Ufford. “Een mogelijke behandeling is intraveneuze trombolyse, maar daarvoor moet je kunnen inschatten wanneer het infarct zich heeft voorgedaan. Als iemand wakker is geworden met symptomen is dat lastig en kom je daar met CT vaak niet uit. MRI geeft dan waardevolle extra informatie, waarmee vaker een besluit tot behandeling kan worden genomen.”
Ook vanuit logistiek oogpunt is het een enorme verbetering dat dit onderzoek voortaan vlak naast de SEH zelf kan plaatsvinden, zegt Rikkoert-Olsthoorn. “We hoeven niet meer het halve ziekenhuis door. En als we voor een spoedonderzoek moeten inbreken op het reguliere programma, hebben we dankzij de nieuwe MRI nu voldoende ruimte om de verloren tijd in te halen.”
Integratie SEH en radiologie
In zekere zin zijn de rollen voortaan omgedraaid. Patiënten komen voor regulier onderzoek nu regelmatig naar de SEH toe. “Doordat onze volumes zo groot zijn, wordt ook spoedeisende zorg voor een groot deel planbaar”, zegt Lengkeek. “Buiten de piektijden – grofweg van 12.00 tot 20.00 – kunnen we systemen vaak inzetten voor regulier onderzoek.” Bij de verbouwing is daar ook rekening mee gehouden: wachtruimtes voor (poli)klinische patiënten geven bijvoorbeeld rechtstreeks toegang tot verschillende SEH-onderzoekskamers.
Al met al is er vrijwel de hele dag een compleet radiologisch team op de SEH aanwezig. “Op piekmomenten is zelfs het grootste deel van de radiologische afdeling op de SEH aan het werk”, zegt Rikkoert-Olsthoorn. “In feite hebben we onze afdeling in tweeën gesplitst”, vat Quarles van Ufford samen. “Puur vanuit het ziekenhuis geredeneerd is dat misschien niet altijd handig. Maar uiteindelijk gaat het erom dat de patiënt zo goed mogelijk geholpen wordt.”
En op dat punt heeft HMC weer duidelijke winst geboekt, concludeert ze. “De doorlooptijden van neurologiepatiënten op de SEH zijn het afgelopen jaar bijvoorbeeld enorm versneld. Daar spelen allerlei factoren in mee. Van meer medisch specialisten op de SEH tot deze nieuwe beeldvormende systemen én het feit dat het radiologische team en de SEH-afdeling steeds meer een geïntegreerd team worden. We ademen als ziekenhuis echt acute zorg, en daar plukken we de vruchten van.”