Çoğu vakada göğüs ağrısı, nefes darlığı ve mide bulantısı aniden ve şiddetli biçimde ortaya çıkar. Bu belirtilerin görülmediği diğer zamanlarda ise hastalar göğüslerinde ara sıra yoklayan hafif baskı veya dolgunluk hissi yaşarlar.
Miyokart enfarktüsün, daha çok bilinen adıyla kalp krizinin, belirtileri bireyden bireye, hatta biyolojik cinsiyete göre bile farklılık gösterir. Bununla beraber semptomlar ne olursa olsun her zaman acil servis ziyaretini gerektir. Sadece ABD'yi göz önünde bulundurduğumuzda, yıllık sekiz milyon kişi göğüs ağrısı şikayetiyle acil servise başvurmaktadır. Ancak bu acil servis ziyaretlerden yalnızca %5'ine akut koroner sendrom tanısı koyulur.1 Kalp krizinin sebep olduğu göğüs ağrısından stabil anjina, anksiyete (kaygı), gastroözofajeal ağrı, kas-iskelet ağrısı veya bir dizi diğer sebeplerden kaynaklı ağrıları ayırt etmek bilindiği üzere zordur.
Birleşik Krallık, Manchester Üniversitesi'nde Acil Tıp Profesörü ve Manchester Üniversitesi NHS Foundation Trust'ta Acil Tıp Onursal Danışmanı olan Rick Body, "Akut koroner sendromu geçirdiklerinden şüphelenen hastalarla büyük zorluk yaşıyoruz çünkü belirtilerin alışılanın dışında ve tipik sayılamayacağını biliyoruz" diyor.2
Neyse ki, kardiyak troponin I olarak bilinen bir biyobelirteç için yüksek duyarlılıktaki testlerin kullanımının artması, hastaların ihtiyaç duydukları bakımı daha hızlı almalarına yardımcı olurken aynı zamanda acil servisler üzerindeki baskıyı da hafifletiyor.
Endişe verici bir durumda hızlı tanı koyma, bir hasta için umut ve korku arasında geçen zamanı önemli ölçüde kısaltabilir.
Zamanında yapılan iyileştirmeyle istenmeyen bir sonuç arasındaki farkı kalp krizi sonrası hızlı ve güvenilir sonuçlar alınması gösterebilir.
Olası bir miyokart enfarktüsü ihtimalini elerken, test sonuçlarının beklenmesine harcanan her bir dakikanın bir bedeli vardır.
Acil servisi ziyaret
Göğüs ağrısı çeken hastaların tanısını koyabilmek için yaygın olarak bir elektrokardiyogramdan (EKG) yararlanılsa da, acile göğüs ağrısı ile gelen hastaların çok azında tanısal olarak değerlendirilen EKG değişikliklerine rastlanır. Dikkat edilmesi gereken nokta normal bir elektrokardiyogramın hastanın akut koroner sendrom olma olasılığını elemeyeceğidir. Yapılan bir araştırma, hastaların yaklaşık üçte birinin ve araştırma sırasında hastaneye yatırılanların yarısının, belirgin EKG değişiklikleri olmadan akut koroner sendrom klinik tanısına sahip olduğunu ortaya koymuştur.3
Kardiyak troponinler kalpte bulunan proteinlerdir ve bir yaralanma durumunda tepki olarak kan dolaşımına salınırlar. Yıllardır doktorlar, kalp krizi tanısını koymak için kardiyak troponin (cTn) düzeylerinin ölçümüne güvenmişlerdir.4 Son yıllarda, yüksek duyarlılığa sahip testlerin geliştirilmesi oldukça düşük cTn düzeylerinin ölçülmesine ve cTn düzeylerindeki minimal ölçekli dalgalanmaları tespit etmeye imkân vermiştir. Doktorların kalp krizi geçiren hastaları daha hızlı belirlemesine ve tedavi etmesine olanak tanımıştır. Yüksek duyarlılığa sahip yeni geliştirilmiş testler de doktorların düşük risk seviyesindeki hastalarda kalp krizi tanısını elemelerine imkan vererek acil servisteki aşırı yoğunluğun azaltılmasına yardımcı olmaktadır.5,6
Amerikan Klinik Kimya Kuruluşu (AACC) ve Uluslararası Klinik Kimya Federasyonu (IFCC) tarafından 2018 yılında ortaklaşa yayınlanan öneriler, standart ve biyolojik cinsiyeti göz önünde bulunduran bir aralık noktası yaratır böylece sağlıklı bir referans ana kütlede, artan cTn konsantrasyonu, %99'u aşan bir değer olarak tanımlanır.7 Öneriler aynı zamanda cTn düzeylerinin tam sayılar ile raporlanmasını, ondalık nokta olmadan ng/L kullanılmasını standartlaştırmakta ve kalite kontrol ile klinisyenler arasındaki iletişimin önemi üzerinde durmaktadır.
ABD'nin Minnesota eyaleti Minneapolis şehrinde yerleşen Hennepin County Tıp Merkezi'nde Medikal Direktör ve Minnesota Üniversitesi Tıp ve Patoloji Laboratuvarı Bölümü'nde profesör olan Dr. Fred S. Apple, yüksek duyarlılığa sahip kardiyak troponin testinin kullanımının hem hastalara hem de bütün olarak sağlık hizmeti sistemine faydaları olduğuna dikkat çekmektedir.
IFCC Cardiac Bio-Markers Klinik Uygulamaları’nın Klinik Çalışma Koluna başkanlık etmiş olan Apple, "cTn testi hassas sonuçlar veren bir tahlildir, bu nedenle çok düşük bir değer gösteriminde hastaların %30 ila %50'sinin eve gönderilmesi ile sağlık sisteminde büyük bir maliyet tasarrufu elde edebilirsiniz" diyor.8 "Diğer yandan, iki saat içinde erken tanı koyma, uygun yönetim ve uygun ilaç tedavisi sayesinde sağlık hizmeti sonuçlarında büyük bir gelişme göreceğiz."
Daha hızlı, daha pratik kardiyak troponin testi
Siemens Healthineers, dört farklı analizör üzerinde, laboratuvar tabanlı yüksek hassasiyete sahip troponin I tahlilleri sunuyor. Yakın zamanda yüksek hassasiyetli hasta başında yapılabilen Atellica® VTLi Patient-side Immunoassay Analizörü1 testi tanıtıldı. Elde tutulabilen bu cihaz, Magnotech® Teknolojisi ile desteklenmekte olup, klinisyenlere sekiz dakika gibi kısa bir süre içerisinde parmak ucu veya venöz numuneden yola çıkarak kesin, harekete geçirilebilir sonuçlar sunmaktadır.
Parmak ucu seçimini kullanarak klinisyen, yüksek hassasiyete sahip troponin testi için gerekli olan ama daha çok zaman alan kan alımını atlama seçeneğine sahiptir ve fark ettiği zaman efektif doz miktarını iyileştirebilir. Hız ve pratikliğin yanı sıra Atellica® VTLi sistemi, laboratuvar tabanlı tahlillere eşdeğer bir düzeyde analitik performans seviyesi ve tanı koyma kesinliği sunar.
Atellica® VTLi Patient-side Immunoassay Analizörü ile yüksek hassasiyetli test, hemen hasta başında yapılabilir.
Hastanın troponin seviyesindeki en küçük değişiklikler bile akut miyokart enfarktüsünün erken bir belirtisi olabilir.
Hastadan sadece parmak ucu kan alımı yeterlidir.
“Bu hasta başı sisteminin, operasyonel ve finansal verimlerle hasta bakımını ve klinik sonuçları etkileme potansiyeli ile, mevcut hastanelere ve klinik iş akışlarına kolaylıkla entegre edilebileceğine inanıyorum” diye belirtiyor Apple.9
Zamanında tedavi
Kalp krizinden sonra uygun tedaviyi almakta zamanı doğru kullanabilmek elzemdir. Troponin düzeylerinin hızlı ve güvenilir ölçümünü alma imkanı hasta için, ister sadece optimal medikal tedavi ile isterse de perkütan koroner girişim (PKG) ile olsun zamanında bir tedavi ve yetersiz sonuçlara sahip gecikmiş bir tedavi arasındaki fark anlamına gelebilir.
Kardiyovasküler hastalıklar, tüm küresel ölümlerin neredeyse üçte birini temsil etmektedir10 ve kardiyovasküler olaylardan kurtulan hastalar, hem kendileri hem de bakıcıları için tedavilerindeki doğrudan maliyetlerle rekabet eden üretkenlik kaybı deneyimlemektedirler. 11
Acil servise kalp krizinden kaynaklanmayan göğüs ağrısı ile başvuran hastaların çoğu için, akut koroner sendrom olasılığını daha hızlı eleme imkanı, acil servisten daha erken taburcu olabilmeleri ve acil olmayan bir ortamda takip eden uygun bakımı alabilmeleri anlamına gelir.
Önemli bir küresel sağlık sorunu
Miyokart enfarktüsü şüphesinin sebep olduğu acil servislerdeki aşırı yoğunluk, sadece rahatsızlık vermekten daha fazlasıdır. Bu yoğunluk, gelen tüm hastalar için doğru sonuçlara ulaşmayı hedefleyen, kanıt odaklı ve en iyi uygulamalara bağlı kalmak isteyen doktorlar için işleri daha da zorlaştıran önemli bir küresel sağlık sorunudur.12
Bahsettiğimiz problem yeni yaklaşımlar olmadan çözülemez, yaşlanan nüfus ile obezite ve diyabet gibi risk faktörlerinin artarak yaygınlaşmasıyla sorunun daha da kötüleşmesi beklenmektedir. Küresel olarak, iskemik kalp rahatsızlığı olayının, yani kalp krizine sebep olabilecek şekilde arterlerin daralmasının, sadece önümüzdeki 10 yılda %11 oranında artması bekleniyor.13
Apple, hasta başı yüksek hassasiyete sahip kardiyak troponin testinin tehlikeli ve maliyetli acil servis yoğunluğunu azaltmasıyla hem bireysel olarak hastalara hem de bir bütün olarak sağlık hizmeti sistemine fayda sağlama potansiyeli olduğu üzerinde durmaktadır.
“Benim için bu yüksek duyarlılıktaki tahlillerin en güçlü yönü erken elemeye imkan vermesidir; hastaları sisteminizden, acil servisinizden daha erken çıkarmak, diğer hastaların da acil serviste bakılmasına izin verecektir” diyor Apple.14