Kwart Nederlandse bevolking
Leververvetting komt vooral voor bij mensen met overgewicht en/of diabetes type 2. Holleboom: “We weten dat ongeveer de helft van alle volwassenen en 16% van alle kinderen tussen 4 en 17 jaar in Nederland te zwaar is. Diabetes type 2 komt voor bij ruim een miljoen mensen. NAFLD komt bij een kwart van de volwassen Nederlandse bevolking voor. Omdat onze obesogene omgeving steeds groter wordt, groeit ook het risico op leververvetting. We worden steeds meer verleid om veel en ongezond te eten, terwijl we over het algemeen te weinig bewegen. Dit geldt ook voor kinderen en jongeren. Leververvetting ligt dan op de loer. De laatste jaren is de aandoening in prevalentie en in ernst toegenomen, omdat mensen langer leven met overgewicht en diabetes type 2.”
Als de druk té hoog wordt
Omdat patiënten vrijwel geen klachten van deze leverziekte ervaren, wordt NAFLD vaak bij toeval én in een (te) laat stadium ontdekt. In veel gevallen is het proces dan al onomkeerbaar. Holleboom: “Een van de hoofdfuncties van de lever is afvalverwerking en de lever kan daarom echt wel tegen een stootje. De lever is zelfs uitgerust met een groot regeneratief vermogen. Ontsteking als gevolg van vervetting veroorzaakt daarom maar heel geleidelijk schade en littekenvorming (fibrose) in de lever. Daarom kan het tientallen jaren duren voordat patiënten er klachten van krijgen. Maar die ernstige verlittekening moeten we dus eerder opsporen en behandelen.”
Onnodig hoge zorgkosten
Tijd voor inhaalslag
Multidisciplinaire richtlijn voor Nederland
Voorkomen van progressie
“In alle gevallen is er een forse wijziging van leefstijl nodig om leververvetting te reduceren. Met name het omkeren van fibrose kost tijd en inspanning. Maar ook het stabiel houden en voorkomen van progressie naar een ernstigere fase van leververvetting is een belangrijk doel. Vroegtijdig screenen is daarom essentieel.”
Testen leverfibrose in zorgpadonderzoek
De mate van littekenvorming bij NAFLD bepaalt de prognose: hoe ernstiger de fibrosegraad hoe groter het risico of complicaties als cirrose en leverkanker, en ook hoe groter de kans op overlijden aan levergerelateerde complicaties en zelfs het overlijdensrisico in algemene zin. We stellen daarom dat de mate van leverfibrose bij NAFLD bepaalt of een patiënt een indicatie heeft voor verwijzing naar de hepatoloog. Het fibrosestadium bepaalt ook de vereiste behandeling: bij milde stadia bij voorkeur leefstijlinterventies, bij ernstiger stadia dient behandeling in medicatiesstudies of zelfs bariatrische chirurgie overwogen te worden. Wat enorm kan helpen bij het onderscheiden van milde en ernstige NAFLD en fibrose is het invoeren van testen in de eerste en tweede lijn die hier een inschatting van geven. Een leverbiopsie is hiervoor ongeschikt: te invasief en te beperkte beschikbaarheid. Daarom zijn er non-invasieve fibrosetesten voor NAFLD. Een echografische techniek is FibroScan® elastografie en een bloedtest die dit kan is de ELF-test.
Naast het publiceren van de multidisciplinaire richtlijn voert het team van Holleboom momenteel een zorgpadstudie uit met deze non-invasieve fibrosetesten om NAFLD-patiënten beter op te sporen en te behandelen. In dit onderzoek worden verschillende verwijsstromen in kaart gebracht: van de zorg op dit moment en van de huisartsen en internisten die de non-invasieve fibrosetesten beginnen te gebruiken. Engels onderzoek toont aan dat deze aanpak een mes is dat aan twee kanten snijdt: het gaf 8 keer minder onnodige verwijzingen voor lichte gevallen van NAFLD naar de hepatoloog en 5 keer betere identificatie van patiënten met ernstige fibrotische NAFLD.
Dialoog met zorgprofessionals
Non-invasieve fibrose-test
Een van de non-invasieve fibrosetesten voor NAFLD is zoals gezegd de ELF-test (Zie kadertekst ‘Diagnosticeren van leververvetting: de ELF-test’). Dat is een non-invasieve, relatief goedkope en eenvoudige manier om inzicht te krijgen in de mate van NAFLD-fibrose. Holleboom: “Deze simpele screening door middel van een bloedtest geeft snel en eenvoudig inzicht in de situatie van de patiënt. Als we dit goed organiseren en implementeren, is het enige dat verwijzers hiervoor hoeven te doen, een extra vakje aan te vinken op het formulier voor bloedonderzoek.”
Download uw printversie
Bloedafname
Beoordelen mate van leverfibrose: de ELF-test
Documentaire
Aangezien er weinig symptomen zichtbaar zijn, is het geen wonder dat niet-alcoholische leververvetting voor artsen moeilijk te detecteren is totdat het te laat is. Hoe de ELF™-test artsen kan helpen patiënten te identificeren die het meeste risico lopen op cirrose, kunt u zien in deze BBC-documentaire 'Turning the tide on non-alcoholic fatty liver disease'.